درمان و مراحل توانبخشی درمان توانبخشی شناختی ( Cognitive Rehabilitation Therapy ) : فرایند یادگیری مجدد مهارت های شناختی است که در نتیجه آسیب به سلول های مغزی از بین رفته یا تغییر یافته است. اگر مهارت ها نتوانند یادگرفته شوند، باید یک مهارت را آموزش دهند تا بتوانند کارکرد شناختی از دست رفته خود را جبران کنند. روند درمان توانبخشی شناختی شامل 4 مولفه است:
1- آموزش و تمرین نقاط ضعف و قوت شناختی. در اینجاهدف بالا بردن آگاهی فرد از مشکلش است. یعنی مرحله افزایش آگاهی نسبت به ویژگی ها، توانمندی ها و ضعف های فرد می باشد.
2- فرایند آموزش و تمرین: در این مرحله مهارت های شناختی آسیب دیده در اثر تمرین، مجددا بازسازی می گردند. در این مرحله تمرکز بر رفع مشکل می باشد. اینجا هدف ، برطرف کردن مشکل است.
3- تمرین راهبردی؛ در این مرحله از راهبردهای محیطی، درونی و بیرونی به منظور تثبیت مهارت های کسب شده استفاده می گردد. تمرکز بر چیزی فراتر از حل مشکل است و فرد باید علاوه بر حل مساله، به دنبال ثبات مهارت های کسب شده با تمرین مداوم باشد.اینجاهدف جبران کردن و نه حل کردن مشکل است .
در واقع توانبخشی شناختی بخشی از علوم شناختی است که به مداخله و تقویت تواناییهای شناختی میپردازد . و توانبخشی شناختی از مجموعه برنامههای هدفمندی تشکیلشده که با هدف ترمیم یا ارتقای کارکردهای شناختی مورداستفاده قرار میگیرد. ترمیم(remediation) در اختلالات شناختی، برای افرادی که مبتلابه یک اختلال شناختی یا رفتاری هستند و ارتقا،(Promotion) برای تقویت کارکردهای شناختی در افراد که نیازهای تحصیلی یا حرفهای خاص دارند، مطرح است.
خلاصه ، همانگونه که میتوان یک عضله را تقویت کرد، بهمراتب راحتتر از آن میتوان مغز را تقویت کرد. اگر فردی در عملکردی مهارت پیدا کند، ساختار مغزی درگیر در آن عملکرد تقویت میشود. پایه توانبخشی شناختی نیز بر این اصل استوار است. مغز یک ارگان انعطافپذیر و تغییرپذیر است و میتوان با توانبخشی شناختی مغز را ترمیم و تقویت کرد.
مراحل توانبخشی شناختی به این صورت خواهد بود:
1- مصاحبه بالینی که همیشه ارزیابی های بالینی پایه و اساس مشخص نمودن شروع یک فرآیند می باشد.
2- انجام آزمون های تخصصی جهت مشخص نمودن حیطه ای که باید درمان و یا تقویت صورت گیرد.
آزمون های شناختی باید کاملا تخصصی باشند . یعنی وقتی می گوییم می خواهیم توجه را اندازه گیری نماییم ، آزمونی که استفاده می نماییم فقط باید توجه را بسنجد و هیچ حیطه دیگری در آن دخیل نباشد.
3- تفسیر و بررسی آزمون های انجام شده . چرا که این آزمون ها بر اساس سالها مطالعه در حیطه های شناختی طراحی شده اند و تفسیر آنها نیز نیازمند دانش کاملا تخصصی در این زمینه می باشد .
4- انجام برنامه توانبخشی شناختی کاملا تخصصی در زمینه ارزیابی شده .
5- انجام آزمون ها میان دوره ای در حین برنامه توانبخشی شناختی جهت بررسی این مورد که آیا مسیر و برنامه درمانی ما صحیح می باشد یا خیر.
|